Wat is dramaturgie?

Waar komt het vandaan?

Het woord ‘drama’ betekende in het oudgrieks in de eerste plaats gewoon ‘handeling’ en pas in tweede instantie ‘dramatische handeling’ – wat wil zeggen: handeling met een gelaagde betekenis. ‘Tourgos’ duidt op ‘werk’ of ‘compositie’. De ‘dramatourgos’ is daarmee degene die (dramatische) handelingen in een compositie kan vatten.

Wat betekent het?

Dramaturgie duidt de interne structuur van een theatervoorstelling: de samenhang tussen het spel van de acteurs, het decor, de theatertekst, de ruimte van het toneel, het licht en de muziek. Elk onderdeel draagt bij aan de betekenis van het geheel, maar de onderlinge samenhang is daarbij minstens even belangrijk. De manier waarop de onderdelen op elkaar inspelen bepaalt het resultaat.

Bijvoorbeeld

Stel je wil Hamlet laten overkomen als een twijfelende filosoof, maak van hem dan geen motorrijder met een leren jack aan. Je kiest bijvoorbeeld voor een zwarte coltrui. Maar stel nu, dat je hem met die coltrui aan, en terwijl hij dromerig voor zich uitstaart, laat genieten van hardrock muziek. Dan gebeurt er iets nieuws. Kostuum, gedrag én die muziek samen creëren een Hamlet, die alleen maar bestaat in het samenkomen van die drie aspecten.

De dramaturgie van een voorstelling is de gelaagde constellatie die samen het geheel van de voorstelling vormt. Iedere voorstelling kent hierbij zijn eigen logica die voortkomt uit dat wat de regisseur met zijn voorstelling wil overbrengen aan zijn publiek. De dramaturg leest die constellatie en houdt in het oog of dat complexe geheel het gewenste resultaat oplevert.

Dramaturgie voor organisaties

Net als een theatervoorstelling bekijk ik elke organisatie op zijn eigen merites. Een organisatie (maar ook elk project en elke samenwerking) is een complex geheel met een eigen logica, cultuur en interne structuur. Dramaturgie voor organisaties betekent voor mij het lezen van deze gelaagde constellatie en helpen er lijn in te brengen – want de manier waarop de verschillende lagen op elkaar inspelen bepaalt het resultaat!

Moet dan elke keer het geheel op de schop?

Nee dat is zeker niet de bedoeling. Dramaturgie is een manier van kijken en benaderen van het geheel. We kunnen prima rond een deelproces werken. Ik zal daarbij altijd de verbinding leggen naar het grotere geheel (missie, visie en cultuur) en zorgen dat het onderdeel dat we uitwerken precies past.

Waarom?

Met het in lijn brengen van het complexe geheel leg je verbindingen tussen mensen onderling én tussen mensen en het werk. Op zo’n manier dat ze in hun samenhang het gewenste resultaat neerzetten.